چشم اندازی به موقوفات ام المومنین حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها...

چکیده:"وقف"از اعمال بسیار پسندیده و خیری است که در جوامع مختلف انسانی به دلیل تاثیرات نیک و ماندگارش مورد توجه واقع شده است. وقف موهبتی بزرگ و لطفی از جانب...

چکیده:"وقف"از اعمال بسیار پسندیده و خیری است که در جوامع مختلف انسانی به دلیل تاثیرات نیک و ماندگارش مورد توجه واقع شده است. وقف موهبتی بزرگ و لطفی از جانب پروردگار است که خاص بندگانش می باشد، چراکه مسیری برای جمع آوری خیرات و برکات برای توشه ی جهان ابدی است. در واقع عمل وقف صدقه جاریه و ساریه و دائمی برای انسانها می باشد و در آئین اسلام، پیشینه ای به درازای اصل وجود اسلام داردبه طوری که در گذشته و حال ، در فرهنگ و تمدن مسلمانان نقشی بس موثر برجای گذاشته است.مادامیکه علم فقه در بین مسلمانان به صورت علم مستقل شکل گرفت، عمل وقف به عنوان یکی از مهمترین اصول و مبنا در این دانش مورد عنایت قرار گرفته است و در پی آن حقوق مدنی کشورمان نیز جایگاهی را برای این مهم به خود اختصاص داده است.افزون بر حس کمک و نوع دوستی که در ذات و اصل وقف وجوددارد،این عمل خیر در جامعه ای که ماهستیم، از رنگ و بوی دینی نیز بهره مند میباشد و بٌعد شرعی، فقهی و حقوقی وقف هم مورد توجه است.همچنین وقف را میتوان به وفور در زندگی اهل بیت علیها سلام خصوصا در زندگی حضرت خدیجه سلام الله علیها نمایانتر به چشم دیدو به اهمیت و ارزش آن بیشتر پی برد.
متن:
باید دروصف ام المومنین خدیجه کبری سلام الله علیها،این جمله را بیان نمود؛که جاودانه باد نام بزرگ بانویی که هستی اش را وقف اسلام و پیامبرش کرد و نام اسلام را با مجاهدت ها و از خود گذشتگیهایش زنده نگاه داشت.این بانوی بزرگ،دارای موقوفات زیادی میباشد که کمک شایانی به رسول خدا صلوات الله علیه وبرپایی و ورود دین اسلام نموده است .خدیجه کبری(س) در دوره جاهلیت عرب جزو معدود زنانی بود که تجارت می‌کرد. با وجود این توان اقتصادی، زمانی که به همسری پیامبر در آمد به مرحله‌ای از ایمان دست یافت. حضرت خدیجه(س) را "ام الیتامی" می‌نامیدند زیرا یکی از بانوانی بود که به ایتام کمک می‌کرده است. همچنین یکی از بانوان کارآفرین حجاز به شمار می‌آمد به دلیل اقداماتی شبیه وقف هایی که انجام میدادند.حضرت خدیجه(س) و حضرت علی علیه السلام شباهت های تجاری زیادی با یکدیگر داشته اند؛وقف اموال خود،کمک به ایتام و فقرا، کارآفرینی برای نجات اقتصادی جامعه از بیماری،بیکاری و حمایت معنوی و جانی از نبوت ختم رُسُل، از مشترکات السابقون اسلام است که ازجمله پاداشهای حضرت،فدک بوده است. وقف های حضرت در صدر اسلام ،همگی نشاندهنده بزرگ منش بودن این بانوی ارجمند والا مقام است.
ازجمله وقف های حضرت خدیجه سلام الله؛
وقتی حضرت خدیجه (س) با پیامبر ازدواج کرد و بخش زیادی از اموال و دارایی‌ها خود را به پیامبر خاتم هدیه داد تادرواقع این وقف درراه اسلام صرف شود،این امر که بر خلاف رسوم آن زمان بود، موجب شد تا زنان مکه که با او دشمنی و نسبت به ایشان حسد می‌ورزیدند از او روی برگردانند و تنهایش بگذارند و در تاریح آمده که از سلام کردن به آن حضرت هم دریغ می‌کردند؛ اما با همه این تفاسیر این شرایط موجب نشد تا خدیجه کبری (س) از پیامبر اکرم (ص) روی برگرداند؛ بلکه اراده او در مسیر حمایت از رسول الله را صدچندان می‌کرد وتا جایی که تمام اموال خویش را وقف اسلام نمید.
اگر بخواهیم از آنچه که خدیجه سلام الله وقف کرده سخن بگوییم باید از منظر قرآن و روایات معصومین بیان نمود که تمام اندوخته هایش را وقف راهبرد بشریت و مردم تهیدست هزینه کرد که این رویکرد تأثیر قابل توجهی در رونق وترویج اسلام در نخستین سالهای ظهور داشته است.درطول تاریخ نیز حکومت های حاکم بر جهان اسلام با این رویکرد تداوم یافت وتبدیل به الگویی دربهبود شرایط اقتصادی و فرهنگی جوامع گردید. زنان بسیاری در عصر صفوی از انفاق و ایثارخدیجه(س) درس گرفته فرهنگ و هنر انفاق و "وقف" را در جامعه خود جهت رضایت خداوند ورفاه حال عموم مردم به نمایش گذاشتند و نام آنان و خدمات ایشان در تاریخ هنر ماندگار گردید.
اموال خدیجه‌(س) به قدری دارای کثرت و فراوانی بود که ظاهرا تا هجرت رسول خدا(ص) به مدینه، توسط آن حضرت برای تقویت اسلام صرف شد. رسول‌خدا(ص) در واپسین روزهای خود در مکه، به حضرت علی‌(ع) دستور داد به کمک اموال باقی مانده خدیجه‌(س) برای هجرت خود و فواطم (فاطمه بنت اسد، فاطمه بنت محمد و فاطمه بنت زبیر بن عبدالمطلب) و کسانی از بنی‌هاشم که همراه او هجرت کنند، چند عدد شتر بخرد ابوعبیده گوید: به عبدالله بن ابی‌رافع، گفتند آیا رسول خدا(ص) چیزی داشت که این‌گونه خرج کند؟ گفت: من از پدرم درباره همین موضوع پرسیدم. گفت: مگر از ثروت خدیجه‌(س) خبر نداری؟ رسول خدا(ص) فرمود: هیچ مالی به اندازه ثروت خدیجه‌(س) مرا نفع نداد تا زمانی که رسول‌خدا(ص) در مکه بود، با مال خدیجه‌(س) بدهکار و اسیر را آزاد و از ناتوان دست‌گیری می‌کرد و به نیازمندان می‌بخشید و فقرای اصحاب خود را مهمان می‌کرد و هزینه آنان را که می‌خواستند هجرت کنند، می‌پرداخت. خدیجه‌(س) علاوه بر وقف اموال خود، بهترین یار صمیمی او در خانه و در برابر فشارهای روانی قریش بر رسول‌ خدا(ص) بود.(مجلسی، بحارالانوار، پیشین، ج ۱۹، ص۶۳)
درنتیجه ؛ثروت خدیجه‌ کبری سلام الله علیها، در راه گسترش اسلام نقش بسیار موثر و مهمی را ایفا کرد؛ به ویژه زمانی که قبیله قریش با همه توان خود، از حربه اقتصاد غافل نماند و با ایجاد تنگناهای اقتصادی، مدت سه سال پیامبر(ص) و یارانش را محاصره کامل اقتصادی نموده .در چنین شرایطی،تکیه بر اموال خدیجه در راه پیشرفت و تقویت اسلام بخش مهمی از توطئه‌های اقتصادی این قبیله را درنطفه خفه کرده و کمک شایسته‌ای به مسلمانان در این زمینه شد. حضرت خدیجه‌(س) علاوه بر کمک به اهداف دعوت پیامبر(ص) به دین اسلام، به عواطف آن حضرت نیز همواره پاسخ مثبت می‌داد؛ چنان‌که وقتی حلمیه سعدیه، دایه رسول خدا(ص) نزد آن حضرت آمد و حلیمه از خشک‌سالی و هلاکت چهارپایش شکات کرد، رسول خدا(ص) با خدیجه‌(س) در این باره سخن گفت و آن حضرت، چهل گوسفند و یک شتر بارکش به او داد و با نیکی او را به خانواده‌اش باز گرداند.(بلاذری، انساب الاشراف، پیشین، ج۱، ص۱۰۵).